Stef is al 21 jaar veganist en heeft een dochtertje van 8, die zij ook veganistisch opvoedt.
Je bent al 21 jaar veganist, 21 jaar geleden was het wel anders hè? Ja bloemkool, broccoli en een blok tofu en verder was er niet heel veel. Sojamelk begon net een beetje op te komen, maar ja het was niet gemakkelijk.
Wat was voor jou de reden om veganistisch te worden? Ik werd beïnvloed door mijn vriendengroep, zij waren vooral bezig met vegetarisch eten en toen ging ik mij daar in verdiepen en later kwam ook de docu Earthlings en was de knop gelijk om activistisch te worden.
Is je dochtertje altijd veganistisch opgevoed? Ons dochtertje is niet vanaf de geboorte veganistisch opgevoed, vooral omdat mijn schoonouders artsen zijn en hier geen voorstander van waren. Mijn partner zat daar wel tussenin en dacht dat zij daar dan wel meer verstand van hadden. Maar gaandeweg zijn we er wel achtergekomen dat artsen ook weinig geschoold zijn op het gebied van voeding.
Mijn dochter vindt het fantastisch en zij wil helemaal geen dierlijke producten eten, zij heeft door mij en mijn werk wel echt meegekregen dat er leed kleeft aan dierlijke producten. Zij was ook boos toen ze er achter kwam dat zij als klein meisje wel dierlijke producten te eten kreeg. Als ik het nog eens over zou mogen doen zou ik het wel vanaf het begin doen. We laten regelmatig ook bloed controleren en tot nu toe is alles goed.
Hoe gaan vrienden en familie met jullie keuze om? Mijn schoonfamilie accepteert het inmiddels wel gedeeltelijk, ik heb daarom zelf niet eens meer contact met delen van de familie omdat ze het niet willen accepteren en altijd nog even moeten laten weten dat ze hetgeen zijzelf doen superieur vinden en wat wij doen inferieur. Over ethiek mag je dan trouwens ook niet beginnen. Zo zei iemand letterlijk tegen mijn dochter (ze gaf aan het zielig te vinden dat iemand aan tafel vis zat te eten): „Het is erg zielig maar ook erg lekker, en dat is het belangrijkst“. Wanneer dat een erkend argument zou worden om alles goed te praten- in wat voor een wereld zouden we dan leven?
Mijn familie accepteert het en doet ook echt moeite. Verder leef ik echt in een bubbel, bijna al onze vrienden zijn veganistisch. Ik werk voor de Partij voor de Dieren en daar is ook bijna iedereen veganistisch, en als ze dat niet zijn, wordt er niet moeilijk over gedaan.
En hoe is dat op de school van je dochter? Dat is wel moeilijker. Daar vinden zij het wel lastig dat ze bijvoorbeeld geen zuivel krijgt. Ik merkte wel op een gegeven moment dat mijn dochter niet meer naar verjaardagsfeestjes werd uitgenodigd omdat het eten moeilijk is, zij kreeg dat zelf niet echt mee maar ik weet dat wel. Hier is gelukkig wel verandering in gekomen in het afgelopen halve jaar. Iedereen weet het en geeft het ook altijd door aan de locaties. Superfijn!
Op school met bijvoorbeeld Paasontbijt en Kerstdiner was het ook wel moeilijk omdat alle opties met dierlijke producten waren en dan moet je echt zelf voor je kindje apart iets meenemen, terwijl de andere kindjes allerlei opties delen. Dit jaar werd voor de eerste keer aangegeven in de mailing dat er ook kindjes zijn die geen rundvlees, gelatine en dierlijke producten in zijn geheel mogen en dat ouders daar ook rekening mee dienen te houden wanneer ze eten voor de groep meenemen.
Aan de uitkomst van het Kerstdiner is te zien dat het nog erg lastig blijkt te zijn. Er zijn wel vegetarische opties, maar voor de rest alleen fruit als voorgerecht en als nagerecht. Ik heb dan wel ouders gecontacteerd en gevraagd of ze een bepaald ingrediënt kunnen veranderen om het gerecht op die manier vegan te maken. Met één gerecht is het me zelfs gelukt! Vegan marshmallows met vegan chocola als coating! Natuurlijk pak ik bij zulke gelegenheden zelf ook groots uit om anderen te laten zien dat vegan eten echt verrukkelijk is en er niets aan smaak hoeft te ontbreken.
Vorig jaar werd mijn dochter dus op school gedwongen om experimenten met eieren en spekjes te doen, dat moesten ze dan ook aanraken en mijn dochter kwam toen huilend uit school gelopen. Dat zit er zo ingebakken bij docenten, echt verdrietig. Dit jaar gelukkig nog geen incidenten meegemaakt.
Kreeg je vanuit het consultatiebureau kritiek? Ik had het wel aangegeven. Ze gaven wel aan: let goed op de vitamine-inname, maar eigenlijk kreeg ik helemaal geen negatieve reactie. In het begin woonden we in Duitsland, daar heb je geen consultatiebureaus, verder krijg je daar geen tips mee. Toen we in Heerlen woonden, en volgens mij hadden ze daar toen wel al iemand die op plantaardige voeding gespecialiseerd is, zei de arts: “je kunt ervan uitgaan dat de meeste ouders die hun kinderen veganistisch opvoeden meer kennis hebben op het gebied van voeding dan de meeste artsen of diëtisten”.
Hoe ben je aan die kennis gekomen? Ik keek eigenlijk naar wat ik nodig heb en dat zal voor mijn kind niet heel anders zijn, dat verschilt niet heel veel. Ze is heel gezond. Onze bloedwaardes zijn heel goed. Alleen B12 was wat aan de hoge kant. Dit suppleren we ook, zowel B12 als omega 3.
Heeft jouw kind ook een lastige periode gehad met eten dat ze weinig lustte? Ze at eigenlijk alles wat ik haar gaf, alleen vond ze het nooit zo fijn als bijvoorbeeld de aardappels de broccoli aanraakten en ze hield niet zo van sauzen. Soms hoorde ze wel van vriendinnetjes dat die iets niet lekker vonden, en dan wilde zij dat ook niet meer eten maar dan gaf ik het gewoon een andere naam. Zo noemde ik de courgette dan zucchini en dan at ze het prima.
Heeft jouw kind ook een periode gehad, toen zij nog niet echt wist wat veganisme inhield, waarin zij toen ook niet-veganistische producten wilde eten? Ja, volgens mij wel als er bijvoorbeeld geen andere opties waren. We waren bijvoorbeeld een paar jaar geleden in Disneyland en toen was daar een buffet met heel weinig veganistische opties, op de groenten na. Toen wilde zij graag de nuggets eten, anders at ze helemaal niks. Dus toen heb ik dat wel toegelaten, want het was voor mij ook geen optie dat ze helemaal niets at.
En hoe zit dat dan bijvoorbeeld met koekjes en snoepjes? Zij vraagt altijd of de koekjes/snoepjes veganistisch zijn. Alleen soms met bijvoorbeeld e-nummers is dat lastiger. Als ze bij vriendjes speelt dan komt ze soms wel echt met honger thuis als ouders niks in huis hebben. Toen zij echt nog jong was, was ik daar zelf bij anderen wel iets losser in.
Hoe zou je ermee omgaan als ze later niet meer veganistisch wil zijn? Zij staat er helemaal achter, dus ik denk dat dit niet zo zal zijn. Soms is het zelfs best gênant, dan spreekt zij anderen erop aan. Dan vertel ik haar wel dat zij dat echt niet mag doen.
Je gaf aan dat al jouw vrienden veganistisch zijn, hebben zij ook kinderen? Een deel wel, degene met kinderen voeden hun kinderen wel ook veganistisch op. Dat maakt het wel prettig als we bij vrienden zijn dat we hier niet over na hoeven te denken.
Wat vind jij de grootste uitdaging qua veganistisch opvoeden? Dat er nog heel weinig tolerantie in de maatschappij voor is, wellicht ligt dat er ook aan waar je woont. Mijn dochter vroeg mij laatst ook “als ik 18 ben, denk je dat er dan veel meer veganistische opties zijn?” Ik zei van wel, dat vond ze wel fijn om te horen.
Wat vind je de grootste voordelen aan veganistische opvoeding? Vooral dat het mij een ‘peace of mind’ geeft, ik heb toch het idee dat ik anders toch altijd een intern conflict zou hebben omdat ik helemaal niet achter de bio-industrie sta en dit maakt mij een gelukkiger mens.
Vanaf welke leeftijd kun je je kind echt uitleggen over veganisme? Dat verschilt denk ik wel per kind, ik heb mijn kind vanaf best wel jong de realiteit van de bio-industrie laten zien. Dus zij had heel snel het besef welk leed er achter vlees zit. Ik zou denken 6 à 7 jaar, dan beginnen ze ook met verbanden leggen.
Hoe gaat jouw dochter ermee om dat andere mensen niet veganistisch eten, hoe leg je dat uit? Nou zij stelt daar eigenlijk geen vragen over. Ik zeg haar altijd dat ze nooit met haar vinger naar andere mensen mag wijzen. Ik probeer haar ook mee te geven dat je beter je eigen straatje kunt vegen dan dat van andere mensen.
Welke tips heb jij voor andere ouders die kunnen veganistisch (willen) opvoeden? Vooral je eigen ding doen en niet te veel aantrekken van anderen en echt op je eigen gevoel afgaan! Als alle waarden in orde zijn en je kind zich er lekker bij voelt, dan is er niets aan de hand. En altijd vertrouwen op de wetenschap dat er niets, maar dan ook echt NIETS is dat in dierlijke producten zit dat je niet uit plantaardige bronnen kunt halen.